4 010
 |
Tutsak ikilemi (Prisoner's Dilemma) nedir? |
İki zanlı bir soruşturma kapsamında polis tarafından göz altına alınmıştır. Polis elinde tutuklama için yeterli kanıt olmadığı için her iki zanlıyı farklı hücrelere koyup bir anlaşma sunmaktadır. Zanlılardan biri itiraf eder diğeri suskun kalırsa, itiraf eden serbest kalacak susmayı tercih eden taraf ise 10 yıl hapse mahkûm edilecektir.
İki zanlı bir soruşturma kapsamında polis tarafından göz altına alınmıştır. Polis elinde tutuklama için yeterli kanıt olmadığı için her iki zanlıyı farklı hücrelere koyup bir anlaşma sunmaktadır.
Teklif
-Zanlılardan biri itiraf eder diğeri suskun kalırsa, itiraf eden serbest kalacak susmayı tercih eden taraf ise 10 yıl hapse mahkûm edilecektir.
-Eğer ikisi de suskun kalırlarsa her ikisi de 1 yıl hapis cezasına çarptırılacaktır.
-Eğer her ikisi de itiraf ederse, her iki zanlı da 5'er yıl hapis cezasına çarptırılacaktır.
Farklı odalarda bulunan iki zanlının birbirleri ile iletişim kurma imkânı yoktur. Her iki zanlı da tanıklık etmek veya suskun kalmak arasında tercih yapmak zorundadır.
Akılcı Karar
Oyuncular için en iyi karar, ikisinin de sessiz kalma durumudur. Bu durumda toplam hapiste kalma süresi 1+1=2 yıldır. Diğerleri 5+5=10; 0+10=10; 10+0=10 yıldır.
Strateji
Tutsaklar diğerinin cezasını kısaltmakla herhangi bir fayda elde edemeyeceğini bilir.
Karşıdakinin kararını bilmediği için güvensizlik içinde rasyonel bir karar almak zorundadır.
Daha Akılcı Karar
Burada daha akılcı olan karar itiraf etmektir. Çünkü bu durumda ya 5 yıl yatacak ya da serbest kalacaktır. Riski 5-0=5 yıldır. Aksi durumda sessiz kalmayı tercih etseydi ya 1 yıl ya da 10 yıl yatacaktı. Riski 10-1=9 yıldır. Oyuncu riski daha az olan kararı vermelidir.
Sonuç
Rakibin hamlesini bilemediğiniz durumda en iyi stratejik karar verme yöntemi, kendi kararınızın en kötü ve en iyi sonuçları arasında (riske atılan miktar) karşılaştırma yapmaktır.
Benzer başka bir durum
Bir yarışmada ortada 100 liralık bir ödül vardır. Yarışmacıların seçimi paylaşmak ya da çalmak olmalıdır.
İkisi de paylaş seçerse: Para ikiye bölünüyor, herkes kendi payını alıyor.
Birisi çal, diğeri paylaş seçerse: Çal seçen paranın tamamını alıyor, paylaş seçen hiçbir şey alamıyor.
İkisi de çal seçerse: İki yarışmacı da hiçbir şey alamıyor.
İki tutsak ikilemindekine benzer yaklaşımla, paylaşı seçen 50-0=50 lira; çalmayı seçen 100-0=100 lira riske etmiş olur. Bu oyundaki rasyonel karar paylaşmak yönünde olmalıdır.
Teklif
-Zanlılardan biri itiraf eder diğeri suskun kalırsa, itiraf eden serbest kalacak susmayı tercih eden taraf ise 10 yıl hapse mahkûm edilecektir.
-Eğer ikisi de suskun kalırlarsa her ikisi de 1 yıl hapis cezasına çarptırılacaktır.
-Eğer her ikisi de itiraf ederse, her iki zanlı da 5'er yıl hapis cezasına çarptırılacaktır.
| karar | sessiz kalma | suçlama |
| itiraf | 5,5 | 0,10 |
| sessiz kalma | 10,0 | 1,1 |
Farklı odalarda bulunan iki zanlının birbirleri ile iletişim kurma imkânı yoktur. Her iki zanlı da tanıklık etmek veya suskun kalmak arasında tercih yapmak zorundadır.
Akılcı Karar
Oyuncular için en iyi karar, ikisinin de sessiz kalma durumudur. Bu durumda toplam hapiste kalma süresi 1+1=2 yıldır. Diğerleri 5+5=10; 0+10=10; 10+0=10 yıldır.
Strateji
Tutsaklar diğerinin cezasını kısaltmakla herhangi bir fayda elde edemeyeceğini bilir.
Karşıdakinin kararını bilmediği için güvensizlik içinde rasyonel bir karar almak zorundadır.
Daha Akılcı Karar
Burada daha akılcı olan karar itiraf etmektir. Çünkü bu durumda ya 5 yıl yatacak ya da serbest kalacaktır. Riski 5-0=5 yıldır. Aksi durumda sessiz kalmayı tercih etseydi ya 1 yıl ya da 10 yıl yatacaktı. Riski 10-1=9 yıldır. Oyuncu riski daha az olan kararı vermelidir.
Sonuç
Rakibin hamlesini bilemediğiniz durumda en iyi stratejik karar verme yöntemi, kendi kararınızın en kötü ve en iyi sonuçları arasında (riske atılan miktar) karşılaştırma yapmaktır.
Benzer başka bir durum
Bir yarışmada ortada 100 liralık bir ödül vardır. Yarışmacıların seçimi paylaşmak ya da çalmak olmalıdır.
İkisi de paylaş seçerse: Para ikiye bölünüyor, herkes kendi payını alıyor.
Birisi çal, diğeri paylaş seçerse: Çal seçen paranın tamamını alıyor, paylaş seçen hiçbir şey alamıyor.
İkisi de çal seçerse: İki yarışmacı da hiçbir şey alamıyor.
| karar | paylaş | çal |
| paylaş | 50,50 | 0,100 |
| çal | 100,0 | 0,0 |
İki tutsak ikilemindekine benzer yaklaşımla, paylaşı seçen 50-0=50 lira; çalmayı seçen 100-0=100 lira riske etmiş olur. Bu oyundaki rasyonel karar paylaşmak yönünde olmalıdır.
Bu alana not ekleyebilirsiniz.
Başka bir sorunuz mu var?
Yorumlar (0)
Henüz yorum yapılmamış.
