4 00
![]() |
Kara cisim ışıması problemi nedir? |
Kara cisim ışıması, bir cismin yalnızca kendi sıcaklığından dolayı etrafa yaydığı ışınımdır. Kara cisim ışıması deneyleri Stefan-Boltzman kanunun öne sürdüğü ışığın sürekli dalga oluşu ile açıklayamıyordu.
1900' lü yılların başında fizikteki temel sorunlardan birisi ısıtılan bir metalin neden termal ışıma yaptığıydı. Örneğin, ısıtılan bir demir neden ışık saçıyordu?
Kara cisim
Mükemmel bir kara cisime gelen bütün ışınlar cisimde hapsolur, öyleyse cisimden dışarı çıkan bütün ışınım kendindendir. Bu bağlamda, kara cisim ışıması, bir cismin yalnızca kendi sıcaklığından dolayı etrafa yaydığı ışınımdır. Bu cismi inceleyen araştırmacı, cismin sıcaklığı ve buna bağlı olarak yaydığı elektromanyetik dalgaları en iyi şekilde ölçebilecek sağlıklı bir deney düzeneğine sahip olacaktır.
Sıcaklık ve enerji
Siyah cismin birim zamanda birim yüzey alanından yaydığı ışınım enerjisini yani siyah cisim yayma gücünü Stefan-Boltzman kanunu açıklayabiliyordu.
Sadece sıcaklığını bildiğimiz bir cismin hangi dalga boyunda ne kadar enerji yayacağını bilmek mümkündü. Peki, kara cismin yaydığı enerjinin sıcaklık ve dalga boyuna göre değişimi nasıldır?
Sıcaklık ile dalga boyu
Stefan-Boltzman yasasının öngörüsü kara cisim ısıtıldığında sıcaklık arttıkça yaydığı ışığın frekansının da artması gerektiğiydi.
Bir cisim ısıtıldığında bütün dalga boylarına sahip ışınlar yayıyordu. Fakat kara cismin sıcaklık ile dalga boyu arasıdaki ilişkisi gözlemlendiğinde aşağıdaki gibi ilginç bir grafikle karşılaşıldı.

Kara cisim ışıması eğrisi
Kara cisim ışıması problemi
Büyük dalga boyları için bu açıklama yeterliydi. Bu aralıkta sıcaklıkla enerji doğru orantılıydı. Fakat küçük dalga boyları için problem hala ortadaydı.
Rayleigh ve Jeans bu durumu açıklamaya çalışsalar da morötesi felaket ile karşılaşmışlardı.
Belirli bir sıcaklık için ulaşılan en yüksek enerji seviyesindeki dalga boyunu Wien kayma yasası hesaplayabiliyordu ama yine de, kara cisim ışıması deneyleri Stefan-Boltzman kanunun öne sürdüğü ışığın sürekli dalga oluşu ile açıklayamıyordu. Bunu açıklamayı Max Planck başardı.
Kara cisim
Mükemmel bir kara cisime gelen bütün ışınlar cisimde hapsolur, öyleyse cisimden dışarı çıkan bütün ışınım kendindendir. Bu bağlamda, kara cisim ışıması, bir cismin yalnızca kendi sıcaklığından dolayı etrafa yaydığı ışınımdır. Bu cismi inceleyen araştırmacı, cismin sıcaklığı ve buna bağlı olarak yaydığı elektromanyetik dalgaları en iyi şekilde ölçebilecek sağlıklı bir deney düzeneğine sahip olacaktır.
Sıcaklık ve enerji
Siyah cismin birim zamanda birim yüzey alanından yaydığı ışınım enerjisini yani siyah cisim yayma gücünü Stefan-Boltzman kanunu açıklayabiliyordu.
Sadece sıcaklığını bildiğimiz bir cismin hangi dalga boyunda ne kadar enerji yayacağını bilmek mümkündü. Peki, kara cismin yaydığı enerjinin sıcaklık ve dalga boyuna göre değişimi nasıldır?
Sıcaklık ile dalga boyu
Stefan-Boltzman yasasının öngörüsü kara cisim ısıtıldığında sıcaklık arttıkça yaydığı ışığın frekansının da artması gerektiğiydi.
Bir cisim ısıtıldığında bütün dalga boylarına sahip ışınlar yayıyordu. Fakat kara cismin sıcaklık ile dalga boyu arasıdaki ilişkisi gözlemlendiğinde aşağıdaki gibi ilginç bir grafikle karşılaşıldı.

Kara cisim ışıması eğrisi
Kara cisim ışıması problemi
Büyük dalga boyları için bu açıklama yeterliydi. Bu aralıkta sıcaklıkla enerji doğru orantılıydı. Fakat küçük dalga boyları için problem hala ortadaydı.
Rayleigh ve Jeans bu durumu açıklamaya çalışsalar da morötesi felaket ile karşılaşmışlardı.
Belirli bir sıcaklık için ulaşılan en yüksek enerji seviyesindeki dalga boyunu Wien kayma yasası hesaplayabiliyordu ama yine de, kara cisim ışıması deneyleri Stefan-Boltzman kanunun öne sürdüğü ışığın sürekli dalga oluşu ile açıklayamıyordu. Bunu açıklamayı Max Planck başardı.
Bu alana not ekleyebilirsiniz.
Başka bir sorunuz mu var?
Yorumlar (0)
Henüz yorum yapılmamış.