00
Diderot etkisi nedir?

Arkadaşı Diderot'a yeni bir sabahlık hediye etmişti. Böyle güzel ve şık bir sabahlığa ona uyum sağlayacak yeni bir çalışma masası yakışırdı. Yeni masa; kitap kutusunun, sandalyelerin, duvar halısının ve odadaki diğer eşyaların benzer biçimde bütünlük ve uyum sağlayacak biçimde değiştirilmesini gerektirdi.

Marka, pazarlama ve tüketici kimliği üzerine çalışmalar yapan antropoloji uzmanı Grant McCracken 1988 yılında, 18. yy'da yaşamış ünlü Fransız düşünür Denis Diderot’dan esinlenerek "Diderot Etkisi" kavramını ortaya koymuştur.
 

Diderot, 1772 yılında yaşadığı bir deneyimini yazıya dökerek “Eski Sabahlığımdan Ayrılmanın Pişmanlıkları” (Regrets on Parting with My Old Dressing Gown) başlıklı bir makale yazmıştı. Makalede bir arkadaşının kendisine yeni bir sabahlık hediye ettiğinden söz eden Diderot daha sonra bu yeni sabahlığın kendisini her şeyi değiştirmeye nasıl da mecbur ettiğini anlattı.

Diderot'un Sabahlığı
Böyle güzel ve şık bir sabahlığa ona uyum sağlayacak yeni bir çalışma masası yakışırdı. Yeni masa; kitap kutusunun, sandalyelerin, duvar halısının ve odadaki diğer eşyaların benzer biçimde bütünlük ve uyum sağlayacak biçimde değiştirilmesini gerektirdi.
 

 
Yeni sabahlık, bir anda çalışma odasındaki her şeyin eski püskü görünmesine neden olmuştu ve yenileriyle değiştirilmeliydi. Halbuki arkadaşı bu hediyeyi vermemiş olsaydı odanın değiştirilmesine de gerek kalmayacaktı.

Diderot Bütünlüğü
Birbirleriyle uyumlu, birbirini tanımlayan ve tamamlayan bir grup tüketim ürünün etkileşimi; duyularımızın, parçaları bütünleştirerek bir bütün olarak algılamasını ifade eden gestalt durumu ile bağlantılıdır.

Parçaların bütünü oluşturduğunu, fakat bütünün parçaların toplamından farklı olduğunu öne süren gestalt teorisi göz önüne alındığında yeni sabahlık bütünün bir parçasıdır, ancak Diderot'un tüm bu çabası farklı bir psikolojiyi ifade eder. 

Alışkanlıklar, insan davranışlarında değişime ve dönüşüme direnç gösterir, çünkü insan kendini denge durumunda hisseder. Tüketim algısı da aynı şekilde denge ve bütünlük arayışı içindedir. Örneğin eski ve yeni bir arada olmaz: yeni eve yeni eşyalar, yeni işe yeni kıyafetler gerekir.

Köprü (başlangıç) ürünler
McCracken köprü ürünlerden bahseder. Tüketicinin varolan uyumunun dışında olan plansız bir satın alma ve bunun da yeniden uyumu sağlamak için yarattığı yeni satın alma güdüsü, bir üst sosyal basamağa çıkmak için etki yaratır. Buna başlangıç ürünü denir.

Köprü ürününün satın alınmasıyla başlayan değişim, diğerleriyle devam eder. Bu olgu, insanların tüketim yoluna çıkmalarının önemli mekanizmalarından biridir. Köprü ürünler günlük tüketim alışkanlıklarının bir parçası olmayan kişileri daha iyi bir yaşam düzeyine çıkarma yolunda ideallerini harekete geçiren neslerdir.

Bu ürünler, tüketim kalıplarını değiştirerek sosyal pasaport edinme güdüsünü harekete geçirirler ve tüketici için hayal  ettiği yaşam biçimine giden yolda bir tür psikolojik merdiven görevi görürler.

Diderot şöyle yazmıştı: "Eski sabahlığımın efendisiydim ama şimdi yenisinin kölesi oldum." (I was absolute master of my old dressing gown, but I have become a slave to my new one.)
Bu alana not ekleyebilirsiniz.
Başka bir sorunuz mu var?
Yorumlar (0)

Henüz yorum yapılmamış.

İlgili Konu
Genel Psikoloji
İlgili Kayıtlar
Benzer Kayıtlar
İlginizi Çekebilir