0 00
 |
Yıldız parlaklık sistemi (kadir sistemi, kadir ölçeği) nedir? |
Kadir sistemi, yıldızların parlaklıklarını gösteren bir ölçekleme yöntemidir. Buna göre sönük yıldızlar yüksek kadir değerine, parlak yıldızlar ise düşük kadir değerine sahiptir.
Hipparcus'un yıldız kataloğu
Yıldızların parlaklılığı hakkındaki çalışmaların temelleri Helen Uygarlığı'na Hipparkus'a (MÖ 190 - MÖ 120) dayanır. Hipparcus çıplak gözle görülebilen en parlak yıldıza 1 en sönük yıldıza 6 değerini vererek bir yıldız kataloğu oluşturmuştur.
Kadir
Kadir (İng: magnitude), bir yıldızın parlaklılığını gösteren değerdir. Hipparcus'un kurduğu bu sistemde her bir dereceye kadir adı verilir. Buna göre yıldızlar parlaklıkları baz alınarak 1 ile 6 arasında kadirlere ayrılmıştır.
MS 140'larda Batlamyus (Ptolemy), bu sistemi biraz daha genişleterek iki kadir arasını bölümlendirdi. Galileo, teleskop kullanarak yaptığı gözlemlerde 6'lı ölçeklendirmenin yetersiz olduğunu ortaya koydu. Galileo, kadiri 6'dan daha büyük (yani daha sönük) yıldızları keşfetti.
Daha sonraları parlak yıldızlar için 1'den daha küçük değerler seçilerek kadir sistemi ters yönde genişletilmiştir.
Teleskoplar daha da geliştikçe daha büyük kadirdeki yıldızlar (çok daha sönük yıldızlar) keşfedilmeye başlanmıştır. Günümüzde Hubble Uzay Teleskopu’nun gözlemleyebildiği parlaklık 30 kadirdir.
Kadir ölçeği
Yıldızların parlaklıkları kadir sistemi (İng: stellar magnitude scale) ile gösterilir. Kadir değeri bilinen iki yıldızın parlaklıkları karşılaştırılabilir. Buna göre kadir değeri daha büyük olan yıldız daha sönüktür.
Norman Pogson
Norman Pogson (1829 - 1891), 1 kadirdeki bir yıldız ile 6 kadirdeki bir yıldızın parlaklığı arasında 100 katlık bir fark olduğu göstermiştir. Buna göre, iki kadir arasındaki parlaklık farkı yaklaşık 2,512 denebilir.
Yıldızların parlaklılığı hakkındaki çalışmaların temelleri Helen Uygarlığı'na Hipparkus'a (MÖ 190 - MÖ 120) dayanır. Hipparcus çıplak gözle görülebilen en parlak yıldıza 1 en sönük yıldıza 6 değerini vererek bir yıldız kataloğu oluşturmuştur.
Kadir
Kadir (İng: magnitude), bir yıldızın parlaklılığını gösteren değerdir. Hipparcus'un kurduğu bu sistemde her bir dereceye kadir adı verilir. Buna göre yıldızlar parlaklıkları baz alınarak 1 ile 6 arasında kadirlere ayrılmıştır.
MS 140'larda Batlamyus (Ptolemy), bu sistemi biraz daha genişleterek iki kadir arasını bölümlendirdi. Galileo, teleskop kullanarak yaptığı gözlemlerde 6'lı ölçeklendirmenin yetersiz olduğunu ortaya koydu. Galileo, kadiri 6'dan daha büyük (yani daha sönük) yıldızları keşfetti.
Daha sonraları parlak yıldızlar için 1'den daha küçük değerler seçilerek kadir sistemi ters yönde genişletilmiştir.
Teleskoplar daha da geliştikçe daha büyük kadirdeki yıldızlar (çok daha sönük yıldızlar) keşfedilmeye başlanmıştır. Günümüzde Hubble Uzay Teleskopu’nun gözlemleyebildiği parlaklık 30 kadirdir.
Kadir ölçeği
Yıldızların parlaklıkları kadir sistemi (İng: stellar magnitude scale) ile gösterilir. Kadir değeri bilinen iki yıldızın parlaklıkları karşılaştırılabilir. Buna göre kadir değeri daha büyük olan yıldız daha sönüktür.
Norman Pogson
Norman Pogson (1829 - 1891), 1 kadirdeki bir yıldız ile 6 kadirdeki bir yıldızın parlaklığı arasında 100 katlık bir fark olduğu göstermiştir. Buna göre, iki kadir arasındaki parlaklık farkı yaklaşık 2,512 denebilir.
| kadir | parlaklık | |
| 1 | 1 | 1 |
| 2 | (2,512)1 | 2,512 |
| 3 | (2,512)2 | 6,310 |
| 4 | (2,512)3 | 15,85 |
| 5 | (2,512)4 | 39,81 |
| 6 | (2,512)5 | 100 |
kadir değerleri arasındaki ilişki
Örnek
Aşağıdaki tabloda bazı gök cisimlerinin görünür parlaklıkları kadir cinsinden verilmiştir.
Aşağıdaki tabloda bazı gök cisimlerinin görünür parlaklıkları kadir cinsinden verilmiştir.
| gök cismi | parlaklık |
| güneş | -26,7 |
| dolunay | -12,5 |
| venüs (en parlak hali) | -4,4 |
| jüpiter | -2,6 |
| sirius (akyıldız) | -1,5 |
| arcturus | -0,04 |
| vega | 0,03 |
| capella | 0,08 |
| rigel | 0,12 |
| polaris | 2 |
| şehirde çıplak göz | 3 |
| kırsalda çıplak göz | 6 |
| plüto | 21 |
| Hubble'ın ölçebildiği | 30 |
bazı gök cisimlerinin parlaklık (kadir) değerleri
Güneş
Kadir değeri -26,7 olan güneşin, dünyadan görülen en parlak gök cismi olduğuna dikkat ediniz. Peki güneş gerçte en parlak yıldız mıdır? Cevap: hayır.
MÖ 2.yy'dan bu yana geliştirilerek kullanılan kadir sistemi, dünyadan çıplak gözle yapılan gözlemlere dayanıyordu. Aynı kadirdeki iki yıldızın gerçekte parlaklığı eşit midir? Bir tanesi aslında daha parlak olduğu halde dünyaya daha uzak olduğu için daha sönük görünüyor olabilir mi?
Bu sorunun yanıtı görünür parlaklık ve mutlak parlaklık kavramlarında gizlidir.
Kadir değeri -26,7 olan güneşin, dünyadan görülen en parlak gök cismi olduğuna dikkat ediniz. Peki güneş gerçte en parlak yıldız mıdır? Cevap: hayır.
MÖ 2.yy'dan bu yana geliştirilerek kullanılan kadir sistemi, dünyadan çıplak gözle yapılan gözlemlere dayanıyordu. Aynı kadirdeki iki yıldızın gerçekte parlaklığı eşit midir? Bir tanesi aslında daha parlak olduğu halde dünyaya daha uzak olduğu için daha sönük görünüyor olabilir mi?
Bu sorunun yanıtı görünür parlaklık ve mutlak parlaklık kavramlarında gizlidir.
Bu alana not ekleyebilirsiniz.
Başka bir sorunuz mu var?
Yorumlar (0)
Henüz yorum yapılmamış.
