3 20
 |
Zaruri (zorunlu, bedihi) bilgi ve kesbi (kazanılmış, iktisabi, nazari, istidlali) bilgi nedir? |
Zaruri bilgi (zorunlu bilgi), doğrudan doğruya zihinde oluşan apaçık bilgidir. Kesbi bilgi (kazanılmış bilgi), önceki bilgiler üzerinde düşünülerek ve akıl yürütülerek elde edilen yeni bilgilerdir.
Kelamda bilgi çeşitleri sınıflandırmasına göre insanın bilgisi yani hadis bilgi, oluşumu açısından ikiye ayrılır:
Zorunlu bilgi (zaruriyyat) kesinlik değerine göre altı çeşittir:
- zaruri (zorunlu) bilgi
- kesbi (kazanılmış) bilgi
- zaruri bilgi, bedihi (besbelli, apaçık) bilgidir.
- zaruri bilgi, reddedilmesi, şüphe ya da ihtilafı mümkün olmayan bilgidir.
- zaruri bilgi, doğrudan doğruya zihinde oluşur.
- zaruri bilgi, vasıtasızdır yani akıl yürütme, delillendirme, düşünme gibi bir çaba ya da ek bir araç gerektirmez.
- zaruri bilgi, duyuların ve aklın hemen kavradığı, aklın çok basit bir kıyasla ulaştığı bilgidir.
- zaruri bilgi, akılda önceden vardır ya da zorunlu olarak meydana gelir.
- zaruri bilginin felsefedeki karşılığı a priori bilgidir. a priori bilgi zorunlu ve evrenseldir.
- Örnekler:
- kişinin açıktığını, susadığını bilmesi, kendi varlığının bilincinde olması
- bütünün parçadan büyük olduğunu bilmek
- bir şeyin hem canlı hem ölü olamayacağını bilmek
- gözlem (duyular, müşahede) ve tecrübe ile ateşin yakıcı olduğunu bilmek
- 1+1 2'dir ve 1, 2'nin yarısıdır.
- tarihteki bir olay (savaş gibi) ya da ülke hakkında çok sayıda farklı kişi tarafından aktarılan bilgiler (mütevatir haber)
- kesbi bilgi, kesbi yani sonradan elde edilmiş, kazanılmış bilgidir.
- kesbi bilgi, düşünme ve delil getirilerek oluşan bilgidir.
- kesbi bilgi, iktisabi yani kazanılmış bilgidir.
- kesbi bilgi, nazari yani düşünmeye, akıl yürütmeye dayalıdır.
- kesbi bilgi, istidlali, yani delile gereksinim duyan, delillendirmeyle ulaşılan bilgidir.
- kesbi bilginin felsefedeki karşılığı a posteriori (sentetik) bilgidir.
- zorunlu bilgi, kendiliğinden elde edilir; kesbi bilgi ise bir yöntem vasıtasıyla elde edilir.
- zorunlu bilgilerle mantık kuralları ve akıl yürütme yöntemleri yani araştırma
teknikleri elde edilir; zorunlu bilgilerin ve bu tekniklerin (kıyaslama, soyutlama, sınıflandırma gibi) doğru kullanılmasıyla kesbi bilgiler elde edilir. - tüm bilgiler zaruri olsaydı tüm bilgileri herkes zorunlu olarak bilirdi; tüm bilgiler kesbi olsaydı bilinenlerin bir dayanağı olmazdı ve bu durum bilgiyi imkansız kılardı.
Zorunlu bilgi (zaruriyyat) kesinlik değerine göre altı çeşittir:
- evveliyyat (bedihiyyat)
- fıtriyyat
- müşahedat
- mücerrebat
- mütevatirat
- hadsiyyat
Bu alana not ekleyebilirsiniz.
Başka bir sorunuz mu var?
Yorumlar (0)
Henüz yorum yapılmamış.
