0 00
![]() |
Kelam ilminde bilgi kaynakları: haber nedir? |
Kelam ilmine göre üç tür bilgi edinme yolu var: duyular, haber ve akıl. Haber, Kur'an ayetleri ve hadislerden elde edilen bilgilerdir.
Bilgi kaynakları
Kelam ilmine göre bilgi edinmenin üç yolu vardır, bunlar bilginin kaynaklarıdır:
Haberin bilgi kaynağı oluşunu ortaya koymak için kelamcılar tarafından şu tecrübi bilgiler ortaya koyulmuştur:
Haber, nakli bilgidir, yani doğrudan edinilmeyen nakil (aktarım) yoluyla dolaylı olarak gelen bilgidir. Haberin yanlış olma ihtimali olduğundan tek başına bilgi olarak değerlendirilmez.
Doğru haber
Bilgi kaynağı olarak haber, doğru ya da yanlış olma olasılığı olan bir kaynaktır. Bu nedenle kelam ilmine göre haberin bilgi kaynağı olması için doğru haber (haber-i sadık) olması gerekir.
Doğru haber, gerçeğe uygun haberdir ve iki kısma ayrılır:
Haber, kesinlik ifade edip etmemesine göre ikiye ayrılır: yakini bilgi ve zanni bilgi
Mütevatir haber
Mütevatir haber, yalan üzerine birleşmeleri imkansız olan çok sayıda insan tarafından nakledilen bilgidir. Yani bir araya gelerek bir yalan haber uydurmaları mükün olmayan kişilerden gelen rivayettir.
Bu tür bilgi de duyu bilgileri gibi zaruri bilgidir, zorunluluk ve kesinlik ifade eder.
Ahad haber
Mütevatir olmayan habere ahad haber (haber-i vahid) denir. Ahad haber, bir kişinin ya da yalan üzere birleşmesi mümkün olan bir topluluktan gelen haberdir. Ahad haber ile gelen bilgi kelam ilminde kesin bilgi olarak kabul edilmez ve bu bilgiye dayanarak kesin hüküm verilmez.
Bir haberin mütevatir ya da ahad olması haberin sübutunu (gerçekleşmesini, meydana gelmesini) ifade eder.
Peygamberlerden gelen haber
Peygamberlerden gelen bilgi iki türlüdür:
İslam dininin bilgi kaynağı vahiydir, bu durumda haber kelam ilmi açısından zorunlu olarak bilgi kaynağı sayılmakdatır.
Kelama göre Kur'an ayetlerinin yani vahyin bildirdiği bilgi kesin bilgidir. Allah'ın vahyi Hz. Muhammed tarafından tam olarak günümüze ulaşmıştır yani sübut bakımından kesindir.
Vahyin, bilgi kaynağı olarak birkaç önemli yönü vardır:
Vahiy, insana hayatının amacı, kim olduğu, nereden geldiği, yaratıcıyla ilişkisi, ahlaki değerleri ve iyi ile kötünün ne olduğunu haber verir.
Vahiy, önceki milletlerin yaşamlarına dair ibret haberleri verir. (Yusuf:3)
Kelam ilmine göre bilgi edinmenin üç yolu vardır, bunlar bilginin kaynaklarıdır:
- sağlam duyular (havass-ı selime)
- doğru haber (haber-i sadık)
- akıl (akl-ı selim)
Haberin bilgi kaynağı oluşunu ortaya koymak için kelamcılar tarafından şu tecrübi bilgiler ortaya koyulmuştur:
- insanların dillerinin nesilden nesile aktarılması
- uzak coğrafi bölgeler hakkında edinilen bilgiler
- tarihi olaylar hakkında edinilen bilgiler
Haber, nakli bilgidir, yani doğrudan edinilmeyen nakil (aktarım) yoluyla dolaylı olarak gelen bilgidir. Haberin yanlış olma ihtimali olduğundan tek başına bilgi olarak değerlendirilmez.
Doğru haber
Bilgi kaynağı olarak haber, doğru ya da yanlış olma olasılığı olan bir kaynaktır. Bu nedenle kelam ilmine göre haberin bilgi kaynağı olması için doğru haber (haber-i sadık) olması gerekir.
Doğru haber, gerçeğe uygun haberdir ve iki kısma ayrılır:
- mütevatir haber
- haber-i resul (peygamberlerden gelen haber)
Haber, kesinlik ifade edip etmemesine göre ikiye ayrılır: yakini bilgi ve zanni bilgi
Mütevatir haber
Mütevatir haber, yalan üzerine birleşmeleri imkansız olan çok sayıda insan tarafından nakledilen bilgidir. Yani bir araya gelerek bir yalan haber uydurmaları mükün olmayan kişilerden gelen rivayettir.
Bu tür bilgi de duyu bilgileri gibi zaruri bilgidir, zorunluluk ve kesinlik ifade eder.
Ahad haber
Mütevatir olmayan habere ahad haber (haber-i vahid) denir. Ahad haber, bir kişinin ya da yalan üzere birleşmesi mümkün olan bir topluluktan gelen haberdir. Ahad haber ile gelen bilgi kelam ilminde kesin bilgi olarak kabul edilmez ve bu bilgiye dayanarak kesin hüküm verilmez.
Bir haberin mütevatir ya da ahad olması haberin sübutunu (gerçekleşmesini, meydana gelmesini) ifade eder.
Peygamberlerden gelen haber
Peygamberlerden gelen bilgi iki türlüdür:
- vahiy, yani Kur'an ayetleri kelam alimleri için nakli delildir.
- sünnet, Hz. Peygamber'in örnek davranışları ve sözleri yani, sübutu kesin sayılan mütevatir hadisler nakli delildir. (meşhur ve âhad hadisler kelamda tek başına bir delil olarak kabul edilmemiştir.)
İslam dininin bilgi kaynağı vahiydir, bu durumda haber kelam ilmi açısından zorunlu olarak bilgi kaynağı sayılmakdatır.
Kelama göre Kur'an ayetlerinin yani vahyin bildirdiği bilgi kesin bilgidir. Allah'ın vahyi Hz. Muhammed tarafından tam olarak günümüze ulaşmıştır yani sübut bakımından kesindir.
Vahyin, bilgi kaynağı olarak birkaç önemli yönü vardır:
- gaybi bilgiler
- anlam ve ahlaki bilgiler
- geçmiş milletler ve peygamberler
Vahiy, insana hayatının amacı, kim olduğu, nereden geldiği, yaratıcıyla ilişkisi, ahlaki değerleri ve iyi ile kötünün ne olduğunu haber verir.
Vahiy, önceki milletlerin yaşamlarına dair ibret haberleri verir. (Yusuf:3)
Bu alana not ekleyebilirsiniz.
Başka bir sorunuz mu var?
Yorumlar (0)
Henüz yorum yapılmamış.