0 00
 |
Kelam ilminde bilgi kaynakları: duyular nedir? |
Kelam ilmine göre üç tür bilgi edinme yolu var: duyular, haber ve akıl. Duyular, dış dünya hakkında bilgi verir.
Bilgi kaynakları
Kelam ilmine göre bilgi edinmenin üç yolu vardır, bunlar bilginin kaynaklarıdır:
Duyu organları fiziki alemden (çevresinden) sürekli veri alarak dış dünyayı algılar. Bu duyular (havas-ı selime):
Kur'an-ı Kerim'de duyularla ilgili birçok ayet vardır. (A'raf:179, Nahl:78, İsra:36, Hacc:46, Secde:9, Mülk:23, En'am:46, İnsan:2) Ayetlerde geçen ifadelerden hareketle kelem alimleri duyuları bilgi edinme vasıtası olarak kabul etmiştir.
Kur'an'da Ahkaf:26 ayetinde göz ve kulak ile edinilen bilginin iman için önemi vurgulanmaktadır.
Gerçeklik
Kelamcılara göre alemin varlığı bir gerçeklik olarak kabul edilir. Yani dış dünya insan zihninden bağımsız, somut bir varlık olarak vardır.
Duyular, gerçek olan dış dünya (dış gerçeklik) ile ilişki kurmanın ve onun hakkında bilgi edinmenin ilk ve dolaysız (doğrudan) vasıtadır.
Zorunlu bilgi
Duyu organları ile edinilen bilgiler zaruriyattandır, yani zaruri bilgidir, çünkü delil ve akıl yürütme gerektirmeksizin insanda zorunlu bilgi meydana getirir. Bu ancak duyu organlarının sağlam (salim, eksiklik ve kusur olmayan, sağlıklı) olması ile mümkündür.
Bunun nedeni, duyu organları ile elde edilen bilgilerin akıl yürütme sürecine ihtiyaç duymaksızın insanda bir bilgi oluşturmasıdır. Bu bilgi kesbi (kazanılmış) bilgiye göre daha kesin ve bağlayıcıdır.
Akıl
Akıl, duyulardan elde edilen bilgilerin doğruluğuna apaçık hüküm verir ve varlığı olduğu gibi, yorumlamadan alır.
Kelamcılara göre duyularla elde edilen bilgilerin vahiy ve akıl ile denetlenmesi (sınanması, test edilmesi) gerekir. Çünkü,
Kelam ilmine göre bilgi edinmenin üç yolu vardır, bunlar bilginin kaynaklarıdır:
- sağlam duyular (havass-ı selime)
- doğru haber (haber-i sadık)
- akıl (akl-ı selim)
Duyu organları fiziki alemden (çevresinden) sürekli veri alarak dış dünyayı algılar. Bu duyular (havas-ı selime):
- göz ile görme
- kulak ile işitme
- dil ile tatma
- deri ile hissetme
- burun ile koklama
Kur'an-ı Kerim'de duyularla ilgili birçok ayet vardır. (A'raf:179, Nahl:78, İsra:36, Hacc:46, Secde:9, Mülk:23, En'am:46, İnsan:2) Ayetlerde geçen ifadelerden hareketle kelem alimleri duyuları bilgi edinme vasıtası olarak kabul etmiştir.
Kur'an'da Ahkaf:26 ayetinde göz ve kulak ile edinilen bilginin iman için önemi vurgulanmaktadır.
Gerçeklik
Kelamcılara göre alemin varlığı bir gerçeklik olarak kabul edilir. Yani dış dünya insan zihninden bağımsız, somut bir varlık olarak vardır.
Duyular, gerçek olan dış dünya (dış gerçeklik) ile ilişki kurmanın ve onun hakkında bilgi edinmenin ilk ve dolaysız (doğrudan) vasıtadır.
Zorunlu bilgi
Duyu organları ile edinilen bilgiler zaruriyattandır, yani zaruri bilgidir, çünkü delil ve akıl yürütme gerektirmeksizin insanda zorunlu bilgi meydana getirir. Bu ancak duyu organlarının sağlam (salim, eksiklik ve kusur olmayan, sağlıklı) olması ile mümkündür.
Bunun nedeni, duyu organları ile elde edilen bilgilerin akıl yürütme sürecine ihtiyaç duymaksızın insanda bir bilgi oluşturmasıdır. Bu bilgi kesbi (kazanılmış) bilgiye göre daha kesin ve bağlayıcıdır.
Akıl
Akıl, duyulardan elde edilen bilgilerin doğruluğuna apaçık hüküm verir ve varlığı olduğu gibi, yorumlamadan alır.
Kelamcılara göre duyularla elde edilen bilgilerin vahiy ve akıl ile denetlenmesi (sınanması, test edilmesi) gerekir. Çünkü,
- duyulardan elde edilen bilgiler insanı yanıltabilir. Örneğin suyun içine daldırılan kalemin kırık görünmesi gibi.
- duyuların sınırlı kapasitesi vardır. Örneğin insan gözü kızılötesi ışınları göremez.
Bu alana not ekleyebilirsiniz.
Başka bir sorunuz mu var?
Yorumlar (0)
Henüz yorum yapılmamış.
