Şahidin gaibe delil getirilmesi, kelam ilminde kullanılan istidlal (delillendirme) yöntemlerinden birisidir.

Şahit
"şahit" kelimesi şu anlamlarda kullanılır: bilinen, hazır bulunan, müşahede edilen, gözlemlenebilen, duyularla algılanan, algı ve gözlem alanı, duyularla algılanan, zaruri bilgi ile bilinen, müşahede alemi.

Gaib
"gaib" kelimesi şu anlamlarda kullanılır: bilinmeyen, göz önünde bulunmayan, düşünüş ile bilgisine ulaşılan, duyuların ötesinde bulunan, algı ve gözlem alanı dışında olan, duyuların ötesinde bulunan, gayb alemi.

Yöntem
Şahidin gaibe delil getirilmesi, bir istidlal yöntemi olarak algılanan (gözlemlenen) alandaki bilinenlerin illet (sebep) benzerliğine dayanılarak, algı ve gözlem dışında kalan alanlarda hüküm vermede kullanılmasıdır.

Bu yöntem ayrıca şu isimlerle bilinir:

• görünmeyeni görünene benzetme
• kıyasü'l-gaib ale'ş-şahid
• istidlal bi'ş-şahid ale'l-gaib
• delaletü'ş-şahid ale'l-gaib
• gaibin şahide kıyas edilmesi

Kıyas
Kıyas dört ögeden oluşur:

• şahit (bilinen), hakkında bilgi sahibi olunan
• gaib (bilinmeyen), hükmü şahide dayanılarak tespit edilmek istenen (Allah ve ahiret ile ilgili metafizik konular).
• illet (benzerlik)
• hüküm

Allah ve sıfatları
Bu yöntemde duyu ötesinde bulunanlar ile duyularla algılananlar kıyas edilir.

Kelam ilmine göre Allah'ın zatı, sıfatları ve filleri hakkında düşünebilmenin yöntemlerinden birisi ayet ve hadislerde geçen ifadelerin lafız-mana (söz-anlam) ilişkisinden yararlanarak, bilinen (şehadet) alemindeki anlamları ile karşılaştırma yapmaktır.

Örnek

• kendisinde ilim olan (ilim sıfatı bulunan) kişiye alim denir.
• Kur'an'da Allah kendisini alim olarak nitelendirmiştir.
• alim olmak ilim gerektirir. Bilinen alemde alim olup da ilim sahibi olmayan yoktur.
• öyle ise Allah'ın ilim sıfatı olduğuna hükmedilebilir.

Allah'ın kadir olması ve hayat sıfatının tespit edilmesi de benzer yaklaşımla elde edilmiştir.

• şahit olunan alemde bir fiilin gerçekleşmesi onu icra edenin kadir (kudret sahibi, güçlü) olduğuna delalet eder. Allah yaratan ve icat edendir, o halde O kadirdir.
• şahit olunan alemde alim ve kadir olan diridir yani hayat sahibidir. Alim ve kadir olup da diri olmayan yoktur. O halde Allah hayat sahibidir.

Mutezile, Eş'arilik ve Maturidilik ekolleri uluhiyet (Allah'ın zatı, sıfatları ve filleri) konularında bu yönteme başvurmuşlardır.

Eleştiri
Bu yönteme şöyle bir eleştiri getirilmiştir: kıyas (mukayese etme, karşılaştırma) benzetme ve benzeşme düşüncesini çağrıştırır. Bu durumda gaib olan Allah, şahit olarak insana benzetilmiş olur. Fakat hiçbir şey Allah'a benzemez (Şura:11). Ayrıca şahit ile gaib farklı varlık alanlarındadır.