Kelam ilmi ile ilgili çalışmalar İslam düşünce tarihi boyunca çeşitli aşamalardan geçmiş ve birçok isimle anılmıştır. Bunlardan en çok bilinenleri şunlardır:

• fıkh-ı ekber (en büyük fıkıh)
• akaid ilmi
• ilm-u usûlü’d-din (dinin usulleri ilmi)
• ilm-i tevhid (birleme ilmi)
• ilm-i istidlal ve nazar (çıkarım ilmi)

Kelam ilmine verilen bu isimler, kelam ilminin konusu ve kelam ilminin amaçlarıyla da ilintilidir.

Aşağıda verilen isimlendirmeler aynı zamanda kelam ilminin geçirdiği evreler ve belirli bir özelliği hakkında bilgi vermektedir.

Fıkh-ı ekber
Fıkh-ı ekber, en büyük fıkıh demektir ve adını İmam Azam Ebu Hanife'nin el-Fıkhu’l-ekber eserinden alır.

Ona göre kelam bilgisi (yani inanç/itikat alanındaki bilgi), fıkıh bilgisinden (yani amel, ibadet alanındaki bilgiden) daha önemlidir. Çünkü asıl olan inanç bilgisidir ki, kişinin amel ve ibadetleri ancak inancı sağlam olduğunda anlam bulur ve meşru bir zemine oturur.

Akaid ilmi
Akaid "bağlılık, sözleşme" anlamına gelen "akit" kelimesinin çoğuludur. Terim anlamı ise sağlam ve kesin şekilde inanmak demektir.

İslam akaidi, İslam dininin gerektirdiği iman ya da inanç esaslarının bütünü ve bu alanda çalışma yapan ilim dalıdır. Bu ilim dalı, amel ile değil itikat ile ilgilidir.

İlm-u Usûlü’d-dîn
Usûl, "asıl" kelimesinin çoğuludur. Asıl, kelime "temel, esas" anlamındadır. Usûlü’d-dîn ise "dinin usulleri" demektir ki, o da "dinin temel esasları" demektir.

Dinin inanca dair hükümlerine "asıl hükümler, ahkâm-ı asliyye", amel ile ilgili hükümlerine ise "ikinci derece, ayrıntı niteliğinde olan hükümler" denir. Bu yönüyle de kelam asıl, fıkıh ise ferî (ayrıntı) olarak değerlendirilir.

Yani "dinin usulleri" demekle ibadet, ahlak gibi diğer ilimlerin (bilgilerin) kelam ilminin iman, itikat gibi konuları ele alarak diğer ilimlerin kelam ilmi üzerine inşa olduğu vurgulanmaktadır.

İlm-i tevhid
Tevhid, Allah'ın birlenmesi, tek kılmak demektir. Kelam ilminin en temel konusu da tevhid kavramıdır. Diğerleri nübüvvet ve ahirettir.

Kelam tevhid başlığı altında Allah'ın varlığını, birliğini ve sıfatlarını inceler. Zaten bütün diğer konular tevhid inancının temelinde yükselir.

İlm-i istidlal ve nazar
Kelam ilminde kullanılan düşünme ve akıl yürütme yöntemlerine atıf yapılarak İlm-i istidlal ve nazar olarak da adlandırılmıştır. "istidlal ve nazar" kavramı çıkarım yapma, bilgileri bir araya getirerek sonuca ulaşma çabasıdır.

Kelam iliminde bilgi problemi (bilginin kaynağı, bilgi edinme yolları gibi konular) önemli bir yer tutmaktadır.